Esenboğa Havalimanı’nın ismi nereden geliyor

Neden ‘Ankara Havalimanı’ Değil de Esenboğa?
Aslında Tarihi Bir Anlamı Varmış!

İstanbul Havalimanı, Trabzon Havalimanı, Diyarbakır Havalimanı, Antalya Havalimanı…Ülkemizdeki havalimanlarına genellikle şehirlerin isminin verildiğini görüyoruz. Şehir isimlerinin tercih edilmediği havalimanlarına ise tarihteki önemli figürlerin isimleri veriliyor. Peki ya Esenboğa Havalimanı’na ne demeli? Üstelik Türkiye’nin başkenti Ankara’da neden böyle bir isim tercih edilmiş olabilir?
Gelin, tarihini öğrenelim!

Esenboğa Havalimanı’nın ismi nereden geliyor?
Ülkemizdeki birçok havalimanı, bulunduğu şehrin ismini taşıyor. İstanbul, Antalya, Konya…Peki ya Ankara’daki havalimanı neden bu kadar farklı bir isme sahip?
Bu sorunun cevabını ünlü tarihçi Murat Bardakçı 2000 yılında kaleme aldığı bir yazıyla vermiş. Bardakçı’nın anlattıklarına göre Esenboğa Havalimanı’ndaki ‘esenboğa’ isminin aslında esmekle bir ilgisi yok.
Bu isimdeki ‘esen’ kelimesinin kökeni aslında ‘isen’dir. İsen, ‘mutlu, huzurlu’ gibi anlamlara gelir. Günümüzde ‘esen’ şeklinde kullanılan bu kelimeye ‘esenlikle git, esen kal’ kullanımlarında denk gelebilirsiniz.
Peki ya boğa?
Kulağa bir Kızılderili ismi gibi gelen “Esenboğa” aslında gerçekten bir şahsın adı.
Bardakçı’nın kaleme aldığı yazıya göre Esenboğa isminin aslı ‘İsen Buga’dır. ‘Mutlu, kutlu, iyi ve sağlıklı öküz’ anlamına gelir.
İsen Buga, Timur’un komutanlarından birinin adıdır.
Evet, yıllar önce bir komutana ‘öküz’ adı verilmiş. Bugün kulağa biraz tuhaf gelse de aslında günümüzdeki ‘Aslan’ ismi gibi düşünebiliriz. Nasıl ki günümüzde güçlü hayvanların isimleri neredeyse her dilde (örneğin İngilizce Lion) insanlara veriliyorsa, o dönemlerde de veriliyordu.
Gelelim hikayenin can alıcı noktasına: Neden İsen Buga’nın adı Ankara’nın havalimanına verildi?
Murat Bardakçı’nın kaleminden bu satırları aktaralım: İsen Buga, Asya’daki Türk imparatorluklarından biri olan Çağatay Devleti’nin hükümdarıydı. Soyu da Cengiz Han’a uzanıyordu.
1380’lerde Timur, kendi imparatorluğunu kurdu. Bu süreçte diğer yöneticiler, Timur’un generalleri haline geldi. Generaller, Timur’un emrindeydi ve altlarındaki ordularla birlikte diyar diyar savaşıyorlardı. İsen Buga da Timur’un emrinde olan ve Timur’un Yıldırım Bayezid ile girdiği Çubuk Savaşı’nda yer alan bir generaldi.
İsen Buga, kimilerine göre hücum birliklerinin kimilerine göre de meşhur fil ordusunun kumandanıydı. İsen Buga, karargahını bugün ‘Esenboğa’ olarak anlan bölgeye kurdu. Timur’un Ankara Savaşı’ndaki galibiyetinde İsen Buga’nın büyük bir rolü vardı.
İlk olarak Etimesgut’ta kurulan havalimanı, zamanla Ankara’ya yetersiz gelmeye başladı. Havalimanının Esenboğa’ya taşınmasına karar verildi. Havalimanına da bulunduğu yerin adı verildi. Yani, Ankara’nın havalimanı da aslında bulunduğu yerin adını aldı.
Bugün gelinen noktada İsen Buga hem Türk tarihinin en dikkat çekici savaşlarından birinde önemli bir rol oynamış oldu hem de Türkiye Cumhuriyeti’nin başkentinde ismiyle var oldu.

Kaynak: Murat Bardakçı